قلعه شیاخ دهلران : ايران / اماکن تاریخی

قلعه شیاخ یا شیاق در روستای بردی از توابع بخش زرین‌آباد شهرستان دهلران بر بالای تپه‌ای در دامنه کوه‌های تخت پیران قرار دارد. این بنا که بزرگ‌ترین و منحصر به فردترین بنای تاریخی استان ایلام و غرب کشور می‌باشد، متعلق به دوره ساسانیان است و در زمان خود به لحاظ موقعیت استراتژیکی، از وضعیت مناسبی برخوردار بوده است. در قسمت شمال قلعه و بر روی تپه‌های مشرف به آن، برج‌های دیده‌بانی وجود دارند.این قلعه در ۱۵ کیلومتری شرق شهر پهله و نزدیک روستای سرکمر از توابع بخش زرین آباد قرار گرفته است. با توجه به مصالح بکار برده شده در ساخت آن ( قلوه سنگ و ملات گچ ) ، پلان و نقشه و مقایسه با سایر آثار دوره مربوط به اواخردوران ساسانی واوایل دوره اسلامی بوده که ازشمال به ارتفاعات تخت پیران ازشرق وغرب به مسیل رودهای نسبتاً کم آب ختم میشود۰دارای کاربری نظامی-مسکونی بوده ،بنای قلعه برروی تپه ای ماهوری ساخته شده وباروی قلعه بشکل طولی ازشمال بطرف جنوب کشیده شده است. مصالح ساخت بناراقلوه سنگ وملات گچ نیم کوب(دستی)تشکیل داده ،ضخامت دیواربن ۱۵۰-۱۹۰سانتیمتر و ارتفاع باقیمانده بارو درسالمترین بخشها حدود شش متر است این قلعه دارای وسعتی در حدود ۴۰۰در۹۰۰ متراست. در شمال این قلعه کانال آبرسانی وجود دارد که معماران برای استفاده آب ساکنان قلعه با استفاده از شیب طبیعی زمین آب تنگه را به داخل قلعه سرازیر کرده اند . دیوارهای قطور و کانال آبرسانی از ویژگیهای منحصر بقرد این بنای بزرگ است. ساختمان قلعه به صورت شمال- جنوبی به طول تقریباً ۸۰۰ متر و عرض آن به صورت غربی-ـ شرقی به تناسب توپوگرافی از ۷۰ تا ۱۵۰ متر متغیر است. مصالح به کار رفته در بنا شامل سنگ لاشو و گچ نیم کوب است. یکی از خصوصیات اصلی و بارز بنا ساخت باروی آن در چند مرحله است که ارتفاع آن در بعضی از قسمتها به ۷ متر می رسد. مرحله ای بودن ساخت بارو بدین شکل است که ابتدا ارتفاع ۲ متر از بارو را به طور سراسری ساخته و در مرحلۀ بعد ارتفاع ۱.۵ تا ۲ متر دیگر را برروی آن ایجاد کرده اند و در مرحلۀ پایانی باز هم به طور سراسری ۲ متر دیگر به ارتفاع بارو افزوده شده است بدنۀ داخلی بارو با سنگهای قلوه، لاشه و ملاط گل و گچ سست ساخته شده و دارای استحکام زیادی نیست. نمای بارو در مرحلۀ بعدی به صورت نسبتاً منظم و صاف با استفاده از سنگهای لاشه و گچ به صورت محکم تری ساخته شد