ویدیوی بعدی
ویدیوهای پیشنهادی
مبدل گشتاور چیست و چگونه کار می‌کند؟
گیربکس‌های اتوماتیک، نیازمند تجهیزی به نام مبدل گشتاور هستند. برای آشنایی با مبدل گشتاور و عملکرد آن در سیستم انتقال قدرت خودرو، همراه زومیت باشید.
از اولین مواردی که در آموزش رانندگی با خودروی مجهز به گیربکس دستی باید به آن مسلط شد، استفاده از پدال کلاچ، شروع حرکت نرم و تعویض دنده‌های آرام است. کلاچ، برای برخی افراد حکم دروازه‌ی بهشت و برعکس برای برخی دیگر مانند ورودی جهنم است؛ درواقع امروز کلاچ و گیربکس‌های دستی و اتوماتیک، می‌تواند تفاوت رانندگان قدیمی و جدید را مشخص کند. وظیفه‌ی کلاچ، ایجاد پل ارتباطی بین گیربکس، سیستم انتقال قدرت و پیشرانه است. اگر در خودروهای مجهز به گیربکس دستی کلاچ وجود نداشته باشد، تنها راه توقف کامل، خاموش کردن کامل پیشرانه است. این قطعه می‌تواند جذاب‌ترین لحظات رانندگی و تعویض دنده‌های دوست‌داشتنی را رقم بزند و در عین حال، برای بسیاری از افراد کابوس رانندگی در ترافیک باشد.
همانطور که مشخص است، در خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک، خبری از کلاچ و پدال سوم نیست. بنابراین ارتباط بین گیربکس و پیشرانه چگونه برقرار می‌شود؟ مسئول این پیوند، قطعه‌ای جالب به‌نام «مبدل گشتاور» یا تورک کانورتر (Torque Converter) است. شاید اگر تصاویر این قطعه را ببینید، به‌نظرتان چندان جذاب نباشد اما در محفظه‌ی دونات شکل مبدل گشتاور، اتفاقات جالبی می‌افتد که در ادامه‌ی این مطلب، به آن می‌پردازیم. امیدواریم پس از خواندن این مطلب، اطلاعات کاملی از دلیل نیاز گیربکس‌های اتوماتیک به مبدل گشتاور، نحوه‌ی عملکرد آن و فواید و کاستی‌های این قطعه به‌دست آورید.
## مبدل گشتاور چیست؟
همانطور که اشاره شد، کلاچ در گیربکس‌های دستی مسئول حرکت و توقف است؛ در واقع پیشرانه باید بدون تکیه بر گیربکس به عملکرد خود ادامه و در مواقع مورد نیاز، پل ارتباطی بین آن‌ها برقرار شود. مبدل گشتاور جایگزین کلاچ در گیربکس‌های اتوماتیک است. مبدل گشتاور را می‌توان یک کوپلینگ هیدرولیک (مدل‌های هیدرواستاتیک و مکانیکی هم وجود دارد) تعریف کرد که مرز بین پیشرانه و گیربکس را مشخص می‌کند. زمانی که پیشرانه با سرعت و دور موتور کم فعالیت می‌کند، مانند هنگام توقف کامل در ترافیک یا چراغ قرمز، گشتاور ورودی به مبدل گشتاور کم است و بنابراین برای متوقف نگه داشتن خودرو با کمی فشار بر پدال ترمز، این کار انجام می‌شود. به محض اینکه پدال گاز فشرده می‌شود، با بالا رفتن دور موتور گشتاور بیشتری به مبدل گشتاور وارد شده تا انتقال قدرت به محورها و چرخ‌ها افزایش پیدا کند.
## مبدل گشتاور چگونه کار می‌کند؟
مبدل گشتاور به چهار جزء تقسیم می‌شود:
- پمپ
- توربین
- استاتور
- روغن گیربکس
محفظه‌ی مبدل گشتاور به فلای‌ویل (Flywheel) متصل بوده که بنابراین سرعت گردش آن با پیشرانه برابر است؛ پره‌های تعبیه شده در پمپ نیز به محفظه متصل هستند و بنابراین این قسمت نیز برابر با سرعت پیشرانه چرخش می‌کند. پمپ موجود از نوع سانتریفیوژی است و مانند مرحله‌ی خشک‌کن ماشین لباسشویی که لباس‌ها و مخلوط آب و مایع شوینده را به دیواره هدایت می‌کند، با چرخش روغن را به خارج از محور مرکزی پخش می‌کند. با این چرخش ایجاد شده، حالت خلاء به‌وجود می‌آید و روغن به سمت مرکز کشیده می‌شود. پس از گردش، ایجاد حالت خلاء و مکش روغن به مرکز، روغن به تیغه‌های توربین که به گیربکس متصل است، وارد می‌شود. وظیفه‌ی توربین چرخش در گیربکس است که با انجام این عمل، انتقال قدرت به محورها انجام می‌شود تا خودرو حرکت کند. درواقع روغنی که به توربین وارد می‌شود قبل از خارج شدن از مرکز آن باید تغییر جهت دهد؛ همین تغییر جهت دادن باعث چرخش توربین و درنهایت حرکت خودرو می‌شود.