حنجره نوازی تاریخی بیش از 3 هزار سال دارد، انسان اولیه نیز پیش از آنکه به حرف زدن بپردازد با صوت ارتباط برقرار میکرده است، تا اینکه آتش را شناخت و در کنار آتش به تفکر نشست و سخن گفتن را فراگرفت اما هنوز اصوات مختلف تا حدودی در ذهنش به یادگار مانده است.
اصواتی که گاه پس از قرنها، به طرز معجزه آسایی نمود مییابد و در حنجرههایی نواخته میشود.
زمانی حنجره نوازی یکی از کارهای مهم شبانان، جنگآوران و شکارچیان در ایران بوده است که غم فراق عشق و سرمستی را زمزمه میکردند.
رستم مهرگان 59 ساله این هنرمند روستایی قلعه بیک بخش سرحد شیروان که داری پنج فرزند است، یکی از هنرمندان کرد زبان شیروانی است که تنها بازمانده نسل نینوازی کشور محسوب میشود.
مهرگان از هزاران شبانی است که هنوز موسیقی را با تارهای صوتیاش الفتی است وقتی ناله نی بلند میشود و آدمی را با خود به میدان رزم میبرد یا همچون پیری فرزانه زبان به نصیحت گشوده و از اشراق قلبی و سیر و سلوک سخن میراند وقتی مقامهای موسیقی کرمانج مانند سردار عوض خان الله مزار، جعفرقلی زنگلی، کوراوغلی، هرای، لو و 150 نوع آهنگ دیگر را با نوای حنجرهاش میزند.
با نوای حزن انگیز، حماسی و عرفانی نی روایت میشود، به سختی میتوان باور کرد که این موسیقی آموختنش مدتها زمان میبرد و انگشتهای هنرمندانه و استعدادهای ذاتی میطلبد تا بدون هیچ اسبابی در حنجره یک مرد نواخته شود.
تارهای صوتی در اختیار اوست، تمام آهنگ را به یاد دارد، در قلب و ذهنش موسیقی کوچ، جنگ و صلح، شکست و پیروزی و غزلهای عاشقانه پنهان است، تمام زیر و بمش را میشناسد و با صدای قلب و نفسهایش و با کارهای حنجرهاش حکایتش میکند.
رستم مهرگان از 8 سالگی متوجه این استعداد خدادادی شده است و فعالیت خودش را با نینوازی آغاز کرد ولی به علت محدودیت ابزار الات موسیقی و استعداد در حنجره نوازی به این هنر روی آورد وی استاد خودش را خدا میداند و معتقد است پدرش رمضان نینواز و آواز خوان عصر خودش بود و میتوانست با زبانش تار بنوازد.
میپرسم: میتوانید با سازهای دیگر همنوا شوید؟ پاسخ میدهد: بله تن صدایم زیر و بم دارد و قابل تنظیم است، میتوانم آن را در یک گروه موسیقی با ویولون، دوتار، سنتور و... هماهنگ کنم حتی میتوانم نوع صدایم را تغییر دهم و با آن فلوت بزنم.
این هنرمند شیروانی دارنده دیپلم افتخاری بینالمللی جشنواره سراسری نینوازان کشور است.
وی میگوید: تارهای صوتی من برای هر صوتی حتی صوت قرآن تنظیم میشود ولی باید تمرینات لازم را داشته و آماده شوم.
شروع به نواختن میکند، صدای فلوت مرا با خود به طبیعت زنده میبرد زیرا صدا زنده است، صدا این بار نه از شکاف چوبی بیجان بلکه از تارهای حنجرهای زنده خارج میشود.
حیرت میکنم و میپرسم: وقتی مینوازید چه احساسی دارید؟
میگوید: هر زمان که شروع میکنم چنین احساسی دارم: ریتم، شعر و ناله از ذهنم به قلبم و نفسم منتقل میشود و احساس میکنم به خدا نزدیکترم.
استاد رستم مهرگان این هنر را ارزش میداند و اظهار میدارد: البته میتوان آن را آموزش داد ولی باید فرد پیشه وراثتی هم داشته باشد، تارهای صوتیاش قابل انعطاف و از استعداد موسیقی نیز برخوردار باشد.
وی این هنر را به فرزندش شهرام مهرگان نیز آموخته است و فکر میکند بعد از او پسرش خواهد توانست تنها نینواز و حنجره طلایی عصر خویش باشد.
این هنرمند نخبه شیروانی در حال حاضر از طریق نقاشی ساختمان امرار معاش میکند و در اکثر محافل فرهنگی هنری به اجرای هنرنمایی میپردازد.
وی میگوید: کار با رنگ و دیگر مواد شیمیایی تأثیر نامطلوبی بر حنجرهام میگذارد لذا خواستار توجه مسئولان فرهنگی به مشکل خود و حمایت بیشتر آنان از هنرمندان شیروانی شد.
رستم مهرگان این چهره دوست داشتنی شهرستان شیروان به ورزش صبحگاهی علاقهمند است.
مرد حنجره طلای شیروانی بیش از 150 آهنگ را بدون مینوازد