اَردَبیل (نام باستان: آرتاویل )یکی از کلان شهرهای ایران و مرکز استان اردبیل در شمال غربی این کشور است.این شهر در قبل و پس از اسلام مرکز آذربایجان بوده است.شهرت و اهمیّت اردبیل تنها از آن جهت نیست که چند تن از پادشاهان ایران آن شهر را قرارگاه خود ساختند، واژهٔ اردبیل یک واژه ایرانی است که ریشه در اوستایی دارد که از واژه «آرتا» (بهمعنی مقدس که در فارسی میانه تبدیل به «ارد» شدهاست و در کلماتی نظیر اردشیر، اردوان ، اردستان، اردکان آمدهاست) و «ویل» به معنی شهر تشکیل شدهاست.