چرا افراد نالایق فکر می‌کنند عالی هستند؟

چرا افراد نالایق فکر می‌کنند عالی هستند؟

حتی اگر هرگز اسم «اثر دانینگ-کروگر» را نشنیده‌اید، حتما آن را در عمل دیده‌اید: یک سیاستمدار بی‌تجربه با نظرات محکم درباره سازوکار دنیا، یک ستاره هنری با باورهای ضدعلمی قوی، یک متخصص خودخوانده بازار بورس که چپ و راست پول از دست می‌دهد. اثر دانینگ-کروگر یک پدیده عجیب است که باعث می‌شود افراد بی‌دانش یا بی‌مهارت، در توانایی‌های خود غلو کنند.  

شاخه‌ای از علم به نام فراشناخت وجود دارد. پژوهشگران در این شاخه از علوم ادراکی، آزمایش‌های مختلفی انجام داده‌اند و در یکی از آنها از گروهی دانشجو خواسته شد که جوک‌هایی را رده‌بندی کنند، خطاهای دستوری نوشته‌ها را بیابند، و به پرسش‌هایی در مورد استدلال‌های منطقی پاسخ بگویند. در آخر و به شکلی گسترده، آن افرادی که بدترین عملکرد را در این آزمایش داشتند، خود خیال می‌کردند که بهتر از دیگران ظاهر شده‌اند. جالب اینکه، بهترین‌ها نیز توانایی خود را دست‌کم گرفته بودند.

در این تحقیق، پژوهشگران حقیقتی ناراحت‌کننده را عیان کردند: افراد نالایق نمی‌توانند به نالایقی خود پی ببرند چراکه نالایقی آنها دقیقا همان مانعی است که تشخیص نالایقی را برای آنها ناممکن کرده.

اما این فراتر از صرفا ناآگاهی نسبت به نالایقی خودشان است. جالب اینکه نالایقی‌شان باعث نمی‌شود سردرگم، گیج یا ترسو باشند. در عوض، نالایق‌ها اغلب اعتماد به نفس کاذبی دارند، و انباشت چیزی شبیه دانش را در خود حس می‌کنند که البته واقعی نیست.

قضاوت کردن دیگران آساده است. هیچ کس از گزند اثر دانینگ-کروگر در امان نیست، و هیچ کس نیز به آن واقف نیست. هر چقدر هم که خود را باهوش و دانا بدانید اما در بسیاری حوزه‌ها چیزهایی هست که نمی‌دانید، ولی فکر می‌کنید که می‌دانید.

ذهن‌های نادان کاملا تهی نیستند. بلکه برعکس خیلی هم پر هستند اما پر از اطلاعات اشتباه. با این حال، از آنجا که تکیه‌گاه دیگری در دسترس ندارند، بر اطلاعات غلط خود تکیه و طوری رفتار می‌کنند که گویی آن‌ها موثق هستند و دیگران کذب.

برای چیرگی بر این آفت، دانینگ پیشنهاد کرده که شخصا دادستان رفتار خود باشید. همیشه از خود بپرسید که آیا احتمال اشتباه وجود دارد یا خیر؟ آیا انتظارات شما درست هستند یا خیر؟ هرگز فرض را بر این نگذارید که همه چیز را می‌دانید. همیشه منتقد اطلاعاتی باشید که دریافت می‌کنید.