چگونه گرد و غبار ساخته می شود؟

چگونه گرد و غبار ساخته می شود؟

گرد و غبار یا ریزگرد ،توده‌ای از ذرات جامد ریز غبار و گاه دود و … است که در جو پخش شده و دید افقی را میان 1 و 2 کیلومتر محدود می‌کند و برای بیماران تنفسی بسیار زیان‌آور است.

در مریخ ریزگرد رویدادی تقریباً همیشگی است که گاه تا ارتفاع 30 کیلومتری (بیش از 5 برابر ارتفاع کوه دماوند از سطح دریا) بالا می‌رود و در فصل تابستان شدت گرفته و توفان‌های شدیدی را ایجاد می‌کند. یکی از دلایل بسیاری از انقراض‌های بزرگ تاریخ – از جمله انقراض دایناسور‌ها – پدیدهٔ ریزگرد است، زیرا این پدیده در موارد بحرانی با جلوگیری از تابش نور خورشید به زمین موجب زمستان جهانی می‌شود.

صحرای بزرگ آفریقا ، منطقه ساحل در شمال آفریقا وبیابان گبی – تاکلی ماکان در آسیای مرکزی از مناطق مهم منبع گرد و غبار در جهان بشمار می روند.امروزه در آسمان ایران نیز به طور گسترده ای ریزگردها مشاهده میشوند اما هنوز سخت است تا به‌طور دقیق محاسبه کرد که این ریزگردها چه اندازه منشأ داخلی و چه اندازه منشأ خارجی دارند. اما آنچه در آن تردید نیست این است که ریزگردها عمدتا منشأ داخلی دارند. که این منشاء های داخلی عبارتند از: تالاب ها،زمین‌های کشاورزی در مناطق خشک، شخم زدن، فعالیت‌های گسترده خاکبرداری و جاده‌سازی‌ و چرای مفرط.برای توسعه یا تعدیل طوفانهای گرد و غبار، بارندگی یک عنصر حیاتی بشمار می رود .چرا که رطوبت سطحی زمین، پوشش گیاهی ، فرآیندهای هوادیدگی سنگها و قابلیت سکنی گزینی انسان در یک منطقه، تحت تاثیر بارندگی قرار دارد. حتی مقادیر کوچکی از رطوبت خاک، به شدت فرسایش بادی را محدود می کند. توفانهای گرد و غبار وقتی بوجود می آیند که مجموع بارش سالانه بطور قابل توجهی از بارش نرمال کمتر باشد.جالب است بدانید که آزمایش‌های اولیه نشان میدهد که ریزگردها امروزه بیشتر منشأ تالابی دارند تا بیابانی !در گذشته گردوخاک‌ها در بستر تالاب‌ها و رودخانه‌ها رسوب می‌کردند ولی امروزه به دلیل سدسازی ناپایدار و نابودی میکروکلیماهای مرطوب در مسیر رودخانه‌ها در اثر احداث سدها این ریزگردها به آسمان رفته و احتمالا با تشدید آثار گرمای جهانی و پدیده‌های اقلیمی در سطحی بسیار گسترده پخش می‌شوند.

با تقویت پوشش گیاهی میتوان تا حدودی ازفرسایش بادی و تشدید این گرد و غبارها بکاهیم.زیرا که گیاهان زبری سطح را افزایش داده و در نتیجه سرعت باد را کاهش می دهند؛ سیستم ریشه گیاهان ذرات خاک را به هم چسبیده نگه داشته و با ایجاد سایه، رطوبت خاک را به طور موقت افزایش می دهند و بدین ترتیب قشر سطحی و خاک را تثبیت کرده و از حرکت باز می دارد. اما ما برای مقابله با این پدیده ی عظیم جهانی نیازمند روش ها و راه حل های کارآمدتری هستیم که باید با کمک مسئولین کشور درصدد رفع آن برآییم.