آخرین نور قبل از تاریکی ابدی " کوتوله های سفید و سیاه "

پس از اینکه ستاره ای مراحلی را که نام بردیم، پشت سر گذاشت گام به آخرین مرحله هستی می گذارد. در این مرحله، آن هیکل غول آسا، آن پیکر رقیق و حجم منبسط را از دست داده است، دیگر از آن رنگ درخشان، آن تشعشع خیره کننده و آن طراوت، شادابی و قدرت جوانی خبری نیست. اینک یک ستاره فرتوت و ضعیف الجثه است که رو به سردی و خاموشی می رود. تا اینکه رفته رفته رنگ آن، قرمز تیره و بالاخره سیاه می شود؛ یعنی مرگ گریبانگیر آن گشته به سردی و خاموشی می گراید، و به گوشه ای از فضا می غلتد و نامش از صفحه وجود محو می شود.