نخستین عمل رباتیک چشم انسان

در سال 2016 پژوهشگرانی از دانشگاه آکسفورد آزمایشی بالینی برای تست سیستم جراحی چشم پرس‌آیز (PRECEYES)؛ رباتی طراحی شده برای انجام جراحی روی شبکیه چشم، انجام دادند و نتایج این پژوهش را در ژورنال Nature Biomedical Engineering منتشر کردند.

در جراحی به کمک این ربات، یک جراح از یک جوی‌استیک (اهرمک) استفاده می‌کند تا بازوی متحرک سیستم پرس‌آیز را کنترل کند. پزشکان قادرند ابزارهای مختلفی را به این بازو متصل کنند و از آن‌جایی که این سیستم رباتیک است، بر خلاف دست انسان هیچ لرزشی ندارد. در این مطالعه پژوهشگران 12 بیمار را که نیاز به برداشت یک لایه از سطح شبکیه داشتند، در نظر گرفتند. 6 تا از این بیماران تحت عمل جراحی معمول شبیکه قرار گرفتند در حالیکه جراحی بقیه به کمک ربات انجام شد. جراحی با ایجاد یک شکاف کوچک بالای مردمک چشم آغاز شد. برای مورد رباتیک، جراح ربات را وارد شکافی زیر مردمک با قطر کمتر از یک میلی‌متر کرده و پس از جدا کردن غشا از شبکیه ربات را از همان شکاف خارج می‌کند. درجراحی‌های بدون استفاده از این ربات، این کار به صورت دستی با استفاده از ابزار جراحی ریز و با مشاهده‌ی مراحل جراحی با یک میکروسکوپ انجام می‌شود.

تمام 12 مورد جراحی موفقیت‌آمیز بودند؛ در برخی موارد ربات‌ها حتی عمل جراحی را بهتر هم انجام داده بودند. در مرحله‌ی دوم آزمایش، جراحان برای حل مشکل خونریزی زیر شبکیه چشم سه بیمار از این ربات‌ها استفاده کردند. این جراحی‌ها هم موفقیت‌آمیز بود.

البته جراحی به کمک ربات، سه برابر روش معمولی جراحی زمان برد اما رابرت مک لارن رهبر این مطالعه گفت که این به خاطر این بود که جراحان با ربات آشنایی نداشتند و از روی احتیاط خیلی آهسته عمل می‌کردند.

طبق این شواهد پژوهشگران می‌توانند از پرس‌آیز در روش‌های معمول جراحی استفاده کنند. اکنون آن‌ها به‌دنبال انجام جراحی‌های دشوارتر هستند؛ حتی مواردی که در حال حاضر ممکن نیستند. گام بعدی استفاده از دستگاه جراحی رباتیک برای انجام درمان‌های ژن‌تراپی شبکیه چشم با حداکثر دقت و کمترین جراحت است که یکی دیگر از نخستین دستاوردها خواهد بود و قرار است در اوایل سال 2019 آغاز شود.

در حالی‌که پزشکان می‌توانند عمل جراحی را روی بیمارانی که اصلا قادر به دیدن نیستند، انجام دهند؛ ولی درمورد بیمارانی که هوز بینایی خود را کامل از دست نداده‌اند، دست‌های آن‌ها به‌اندازه‌ی کافی قابل اطمینان نیست؛ به‌نحوی که بتوانند نقطه‌های خاصی را در روی شبکه بیمار هدف بگیرند. مک‌لارن گفت که جراحان ممکن است به کمک پرس‌آیز بتوانند به‌طور مستقیم، انسداد رگ‌های خونی را برطرف کنند یا اینکه مستقیما دارو را در عصب بینایی بیمار ترزیق کنند؛ دو عملی که در حال حاضر ممکن نیستند.

پرس آیز یکی از چند ربات جراح در حال توسعه است و اگرچه به‌طور کلی به سرعت همتایان انسانی خود عمل نمی‌کند؛ ولی دقت آن‌ها موجب کاهش خطر می‌شود و امید تازه‌ای برای انجام عمل‌های متفاوتی است که قبلا هرگز انجام نشده‌اند.