کولر یا سیستم تهویهی مطبوع خودرو یکی از مهمترین تجهیزات رفاهی صنعت خودروسازی است که تقریباً در تمام محصولات تولید انبوه وجود دارد. در این مقاله بهزبانی ساده نحوهی کار این تجهیزات، شرح داده میشود فصل تابستان با تمام ویژگیهای خاص خود، باز هم برای بسیاری افراد بهخصوص آنها که خودرو بخش اساسی زندگی آنها است، تفاوت بیشتری با دیگر فصلها دارد. استفاده از کولر و سیستم تهویه (به اختصار A/C)، اهمیت زیادی در تابستان دارد و گاهی بهصورت روزمره باید از آن استفاده کرد. تقریباً تمام خودروهای تولید انبوه مدرن به انواع سیستمهای تهویه و کولر ساده و پیشرفته مجهز هستند و آن را باید یک آپشن استاندارد نامید.سیستم تهویه، سال 1939 به همت مخترعان آمریکاییها در خودروها استفاده شد. مهندسان شرکت خودروسازی پکارد (Packard) اولین خودروهای مجهز به سیستم تهویه را راهی بازار کردند که البته بسیار ابتدایی کار میکرد و خبری از ترموستات در آن نبود. با گذشت زمان، شرکتهای بیشتری از سیستم تهویه استفاده کردند، بهطوری که با نزدیک شدن به دههی 1970 بیش از 50 درصد خودروهای جدید سیستم تهویه داشتند. البته پیش از خودروسازان و پس از ابتکار پکارد، بسیاری از افراد از سیستمهای تهویهی افترمارکت و سفارشی برندهای مختلف در خودرو استفاده میکردند.
پس از چند دهه، کولرهای با گاز R-12 و CFC-12 با نام تجاری فریون (Freon) که از کلروفلوئوروکربن استفاده میکردند بهعنوان مواد تخریبکنندهی لایهی اوزون شناخته شدند. استفاده از این نوع ماده سردکننده ممنوع شد و نسل جدید سیستمهای تهویه R-134a یا HFC-134a به بازار رسید. سیستم تهویه یکی از تجهیزات تاریخساز صنعت خودروسازی است که عملکرد اصلی آن تغییر چندانی نکرده است؛ همهی سیستمهای تهویه با خنک کردن کابین و حذف رطوبت شناخته میشوند. سه قطعهی اصلی در سیستم تهویه شامل کمپرسور (متراکمکننده)، کندانسور (چگالنده) و اواپراتور (تبخیرکننده) تعریف شده است که در ادامه به معرفی کارکرد آنها میپردازیم.
## بخش پرفشار
تقریباً تمام سیستمهای تهویهی خودرو یک حلقهی بسته هستند و از دو بخش پرفشار و کمفشار تشکیل شدهاند. بخش پرفشار نقطهی آغاز سیستم تهویه از سمت پیشرانه به هوای خنک کابین است.
### کمپرسور
کمپرسور یا متراکمکننده (Compressor) یک پمپ بوده که از طریق تسمه به میللنگ موتور خودرو متصل است. ماده سردکننده (همان گاز کولر) در حالت گاز کمفشار به کمپرسور وارد و سپس متراکم میشود. پس از تحت فشار قرار گرفتن، این گاز به سمت کندانسور پیش میرود. لازم به ذکر است که کمپرسور فقط گازها را متراکم میکند و بر مایعات تأثیری ندارد. برای جلوگیری از جریان مایع در سیستم تهویه، قطعات بیشتری صرفاً برای حذف آب در سیستم نصب شده است که در ادامه بررسی میشوند.